Przejdź do treści

Banery wysuwane

krajobraz obrazujący warstwy skalne
Pegmatyty Dolnego Śląska

Kategoria produktu
Nauki o Ziemi » Geologia
ISBN
978-83-66016-99-6
Typ publikacji
monografia
Format
A5
Oprawa
miękka
Rok wydania
2019
Opis

Dwunasta książeczka z serii "Nauka dla Ciekawych" poświęcona jest pegmatytom. Pegmatyt to specyficzna skała, która od wieków intrygowała człowieka. Przez kilka ostatnich stuleci była ona najważniejszym źródłem surowca skaleniowo-kwarcowego na potrzeby rozwijającego się przemysłu ceramicznego i szklarskiego, zaś w ostatnich dziesięcioleciach okazało się, iż może być także bardzo cennym źródłem niektórych rzadkich pierwiastków niezbędnych do rozwoju zaawansowanych technologii, np. w elektronice, przemyśle samochodowym, lotniczym i kosmicznym, przemyśle odnawialnych źródeł energii, w wojskowości itp. Nadal, jak przed wiekami, jest ważnym źródłem kamieni szlachetnych i ozdobnych. W stopniu nieporównywalnym z innymi skałami magmowymi pegmatyty mogą koncentrować niektóre rzadkie pierwiastki, co prowadzi do tworzenia się w nich egzotycznych minerałów, nieczęsto spotykanych w skałach innego typu. Szacuje się, że z ponad 5500 znanych minerałów około 500 gatunków, głównie minerałów Li, Be, B, Nb, Ta, U i innych rzadkich pierwiastków, jest charakterystycznych głównie dla tych skał. Niezwykle estetyczne okazy, zwłaszcza w formie dobrze wykształconych kryształów o dużej przejrzystości, pozyskane w trakcie eksploatacji pegmatytów, są ozdobą i chlubą wielu muzeów przyrodniczych i kolekcji prywatnych na świecie, a niektóre z nich osiągają ceny porównywalne z cenami dzieł sztuki. Z naukowego punktu widzenia pegmatyty stanowią natomiast doskonałe naturalne laboratorium, w którym można prześledzić efekty działania wielu procesów magmowych i pomagmowych. Niektóre z tych procesów występują również w dużych komorach magmowych, inne są jednak charakterystyczne wyłącznie dla pegmatytowego środowiska krystalizacji. O złożoności procesów pegmatytotwórczych świadczy najlepiej fakt, że pomimo obfitej specjalistycznej literatury, która narosła przez ostatnie stulecie, i niewątpliwego postępu w rozumieniu natury tych procesów, pegmatyty wciąż wymykają się ogólnie przyjętym klasyfikacjom skał magmowych. Także spory dotyczące definicji pegmatytów trwają nieprzerwanie od początków współczesnej geologii, odzwierciedlając zmieniający się stan wiedzy, a uniwersalny model genezy tych skał jest wciąż poza naszym zasięgiem.

Spis treści

Adam Szuszkiewicz
Geneza i klasyfikacja pegmatytów  7

Eligiusz Szełęg
Pegmatyty masywów granitowych  31
Pegmatyty masywu Strzegom–Sobótka  31
Pegmatyty masywu Karkonoszy  43

Adam Pieczka
Pegmatyty anatektyczne  54
Pegmatyty bloku Gór Sowich  54
Stan rozpoznania pegmatytów sowiogórskich  57
System pegmatytowy (NYF + LCT) Piławy Górnej (Julianna) [lokalizacja typowa dla pilawitu-(Y), żabińskiitu i bohseitu]  61
Pegmatyt fosforanowy LCT z Michałkowej [lokalizacja typowa dla sarkopsydu, graftonitu-(Ca) i maneckiitu]  68
Pegmatyt fosforanowy LCT z Lutomii [lokalizacja typowa dla graftonitu-(Mn)]  73
Pegmatyt cordierytowo-dumortierytowy (NYF) z okolic zapory na Jeziorze Bystrzyckim w Zagórzu Śląskim  75
Pegmatyt granitowy (LCT) z serpentynitowego masywu Szklar [lokalizacja typowa dla nioboholtytu, tytanoholtytu, szklaryitu, lepageitu i parafiniukitu]  76

Adam Szuszkiewicz
Praktyczne znaczenie pegmatytów  81

ANEKS
Adam Pieczka, Eligiusz Szełęg
Minerały pegmatytów sudeckich  87

Literatura  102

Spis treści
Cena
14,00
In order to arrange international shipping details and cost please contact wydawnictwa@agh.edu.pl