Książka wyróżniona przez Naczelną Organizację Techniczną Federację Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych w Konkursie TECHNICUS 2016 na Najlepszą Książkę Techniczną.
Architektura Krakowa, w tym architektura przedromańska dająca początek zastosowaniu kamienia do wznoszenia budowli, umożliwia prześledzenie związków pomiędzy budową geologiczną i potencjałem surowcowym podłoża miasta z jednej strony, a biegłością w pozyskiwaniu i transporcie kamienia oraz umiejętnościami ówczesnych budowniczych w jego zastosowaniu w budowlach z drugiej. W kolejno wznoszonych budowlach nowym rozwiązaniom architektonicznym towarzyszyło pojawianie się nowych odmian kamienia o różnych kształtach i wielkościach.Celem podjętych przez Autorów badań było prześledzenie wpływu budowy geologicznej na kamień zastosowany w dostępnych dla obserwacji fragmentach budowli przedromańskich i romańskich, wzniesionych w ciągu około 300 lat, od początków XI po koniec XIII wieku. Przedstawiono zarys budowy geologicznej miasta i okolicy oraz wyniki szczegółowych obserwacji kamienia z najstarszych budowli, obejmujące jego charakterystykę petrograficzną oraz analizę zmienności formy wykonanych z niego kształtek.
- Recenzje
-
dr hab. Teresa Rodzińska-Chorąży
Bez wątpienia praca pp. Bromowicza i Magiery jest niezwykle cenną pozycją w bibliografii dotyczącej najstarszej architektury w Krakowie. Niemożność powołania się na takie całościowe opracowanie była dotychczas istotnym brakiem, dotkliwie odczuwanym przez badaczy tego zagadnienia. Zaprezentowana monografia w znakomity sposób wypełni tę lukę, uzupełniając w znaczący sposób naszą wiedzę. Należy podkreślić, że dla archeologów i historyków architektury praca ta będzie miała charakter opracowania źródłowego, niezbędnego w studiach nad poszczególnymi budowlami.
prof. dr hab. inż. Jacek Rajchel
W rozdziale piątym, na podstawie przeprowadzonych badań i dostępnej literatury, Autorzy podjęli próbę ustalenia miejsc eksploatacji poszczególnych rodzajów kamienia, a także oszacowania kubatury wyeksploatowanego surowca korzystając z wirtualnej, całościowej rekonstrukcji preromańskich i romańskich budowli Krakowa; przykładowo, wykorzystując także w tym celu cieniowany cyfrowy model terenu wydobycia wapienia górnojurajskiego na Wzgórzu Lasoty poniżej kościoła św. Benedykta, wskazali na wysokie umiejętności obróbki kamienia przez ówczesnych muratorów i zdolności transportowe znacznych ilości surowca, o niekiedy nadspodziewanie dużych gabarytach.
- Contents
-
Abstract 7
Wstęp 9
1. Zagadnienia petrografii i geologii w badaniach kamieni 11
2. Szkic geologiczny podłoża miasta i okolicy 17
3. Budowle wczesnośredniowieczne w Krakowie
i zastosowany w nich materiał kamienny 23
3.1. Kamień w budowlach przedromańskich 24
3.1.1. Budowle wawelskie 24
Rotunda św. św. Feliksa i Adaukta 25
Zachodnia brama zamkowa 29
Katedra zwana Chrobrowską 32
Budowla czworokątna z korytarzykiem 34
Rotunda-baptysterium (?) 35
Obiekt pod kościołem zw. św. Gereona 36
Rotunda dwuabsydowa (tzw. kościół B) 36
Mur pod kościołem św. Michała 37
Kamienne płyty dekoracyjne 37
3.1.2. Budowla poza Wawelem: kościół św. Benedykta 40
3.2. Kamień w budowlach romańskich 46
3.2.1. Budowle wawelskie 46
Katedra romańska (tzw. Hermanowska) 46
Kościół zw. św. Gereona 51
Wieża obronna (tzw. stołp) 52
Wieża koło Smoczej Jamy 55
Palatium (sala o 24 słupach) 64
Kościół po północnej stronie katedry 65
Rotunda koło baszty Sandomierskiej 65
Kościół św. Michała 66
3.2.2. Budowle poza wzgórzem wawelskim 66
Kościół św. Salwatora 66
Kościół św. Wojciecha 82
Kościół św. Andrzeja 89
Kościół św. Mikołaja 97
Kościół św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela z klasztorem Norbertanek 99
Refektarz klasztoru Dominikanów 109
Kościół opactwa Benedyktynów 116
Kościół św. Benedykta 124
Kościół św. Jana 125
Kościół św. Marii Magdaleny 128
Kościół Najświętszej Marii Panny 128
Kościół Wszystkich Świętych 129
Kościół św. Floriana 130
4. Skały, ich kształty i wymiary w krakowskich budowlach wczesnośredniowiecznych 131
4.1. Piaskowce zwięzłe o podzielności cienkopłytowej 132
4.2. Wapienie o podzielności cienkopłytowej 133
4.3. Piaskowce zwięzłe o podzielności grubopłytowej 135
4.4. Wapienie o nieregularnej podzielności 137
4.5. Piaskowce miękkie, ciosowe 141
5. Pochodzenie i warunki wydobycia skał stanowiących budulec wczesnośredniowiecznych budowli Krakowa 145
Uwagi końcowe 157
Literatura 161
